Een natuurlijk fenomeen op Aarde
Het broeikaseffect is een natuurlijk fenomeen dat nodig is voor het leven op Aarde. Zonder het broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op Aarde -18 graden bedragen, in plaats van de aangename 13 tot 15°C die we nu kennen.
Het grootste deel van de energie die de Zon uitzendt is in de vorm van zichtbaar licht en bijna-zichtbare straling (ultraviolet en infrarood). Ongeveer twee derde van de inkomende zonnestraling verwarmt het aardesysteem (de grond en de atmosfeer), terwijl het resterende derde weerkaatst wordt door de atmosfeer (vooral de wolken) en door het oppervlak (vooral sneeuw en ijs).
Het geabsorbeerde licht wordt omgezet in warmte en opnieuw uitgestraald in de vorm van onzichtbare infrarode straling. Deze straling ontsnapt gedeeltelijk opnieuw van het aardesysteem, maar een groot deel wordt geabsorbeerd door de moleculen in de atmosfeer. De warmte die door deze gassen is opgenomen wordt in alle richtingen heruitgestraald.
Deze moleculen zijn "broeikasgassen":
- waterdamp
- CO2
- CH4 (methaan)
- N2O (stikstofoxide)
- stratosferische ozon (O3)
- CFK's (chloorfluorkoolwaterstoffen)
Ze worden zo genoemd omdat ze, net als de glazen wanden van een broeikas, waterdamp, CO2, CH4 (methaan), N2O (stikstofoxide), stratosferische ozon (O3) en CFK's (chloorfluorkoolwaterstoffen) voorkomen dat een deel van de verzamelde energie snel opnieuw ontsnapt uit het systeem. Het energiebudget tussen de inkomende en uitgaande straling moet behouden worden, wat ervoor zorgt dat de temperatuur stijgt in de lagere atmosfeer.
Het broeikaseffect: zekerheden en studies over dit onderwerp
Dankzij de analyse van luchtbellen uit ijslagen afkomstig van de ijskappen (Antarctica en Groenland), die getuigen van vroegere atmosferen, kunnen wetenschappers de evolutie van de concentraties van atmosferische bestanddelen zoals CO2 en CH4 opnieuw samenstellen.
De evolutie van de temperatuur blijkt een sterke correlatie te vertonen met de concentraties van deze chemische bestanddelen. Dit suggereert dat het klimaat en de samenstelling van de atmosfeer een nauwe band hebben, hoewel het exacte causale verband nog niet volledig uitgewerkt is. Het feit dat er nog nooit eerder zo een grote hoeveelheid koolstofdioxide en methaan in de atmosfeer aanwezig was als vandaag is echter een goede reden voor bezorgdheid.
Het broeikaseffect: versterkt door menselijke activiteit
Sommige broeikasgassen zijn ook van nature aanwezig in de atmosfeer. Denk maar aan water, CO2 , CH4, N2O, stratosferische ozon (O3), …
Menselijke activiteiten hebben de concentratie van bepaalde verbindingen echter aanzienlijk versterkt, zoals:
- CO2
- CH4
- N2O
De mens heeft ook de productie van nieuwe bestanddelen, zoals chloorfluorkoolwaterstoffen in de atmosfeer in de hand gewerkt. De hoeveelheid van deze gassen is snel aan het toenemen, wat opnieuw een reden is tot bezorgdheid voor de opwarming van de Aarde.
Wereldwijde inspanningen om de opwarming te bestrijden
De problematiek van broeikasgassen wordt aangepakt door het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake Klimaatsverandering sinds de adoptie ervan op de Aardetop in Rio de Janeiro in 1992, en heeft in 1997 tot het Kyoto-protocol geleid.